İş Bankası Genel Müdürü Hakan Aran, “Ülkenin kazanamadığı bir yerde, bireysel olarak kazanan birilerinin olacağını sanmıyorum. Bu ülkenin kazanması gerekir. Bunun için de her kurum öncelikle kendi üzerine düşen sorumluluğu yerine getirmeli. Bir banka ise, finansman kaynaklarını bu amaçla kullanmalı, bu amaçla müşterisini desteklemeli diye düşünüyorum.” dedi.
Hakan Aran, bankanın 97. kuruluş yıl dönümü münasebetiyle değerlendirmelerde bulundu. “97 yıl önce 2 şube, 37 çalışanla çıkılan yolculukta bugün ulaştığımız teknoloji seviyesi ile geleceğe hazır; hizmet sunma anlayışımız ile sadece Türkiye ölçeğinde değil dünya ölçeğinde de önemli bir noktada olduğumuzu düşünüyorum.” Aran, İş Bankası’nın, sorumlu bankacılık anlayışı ve “zekâ, dikkat, iffet, metotlu çalışma” prensiplerini uygulayarak nereye gelebileceğini, 97 yılın ardından nasıl halen genç, dinamik kalabileceğini, sektörün öncüsü olabileceğini gösterdiğini ifade etti.
Hakan Aran: Ödeme sistemlerinde lider olmayı hedefliyoruz
Bankanın, sahip olduğu kaynakları en doğru alanlara tahsis ederken, hem hakiki manada bir bankacılık duruşu sergilediğini hem de dijitalleşme ve teknolojiyi en doğru şekilde kullanma konusunda sektöre liderlik ettiğini belirten Hakan Aran, şu ifadeleri kullandı;
“İlk internet bankacılığı, mobil bankacılık, karekodla para çekme, karekodla ödeme, blokzincir üzerinden dış ticaret işlemi gerçekleştirmek gibi pek çok yeniliğe imza atan bu kurum, kumbara ve bankamatik gibi artık kendisiyle özdeşleşmiş birçok finansal ürünü de sektöre kazandırdı. Ayrıca; sermaye piyasalarından sigortacılığa, girişim ve risk sermayesinden finansal kiralamaya, inovasyondan sanayi 4.0’a kadar Şişecam, Anadolu Sigorta, Anadolu Hayat, İş Yatırım, Softtech gibi pek çok alanda sektöründe lider iştirakler kazandırdı. Bunların hepsi en az İş Bankası kadar değerli markalar.”
Aran, şöyle devam etti; “İş modelimizle, organizasyon ve şube yapımızla, hizmet anlayışımızla, çalışanlarımızın yetkinliğiyle, teknolojik altyapımızla geleceğin bankasını inşa edeceğiz. Günün koşullarına göre değişen bankacılığın gerektirdiği dönüşümlerin yapılacağı, geleceğin çalışanlarının oluşturulacağı ve değerlerimizin de sürdürülebilir kılındığı bir gelecek…” dedi. Hakan Aran, ödeme sistemleri alanında lider olmayı hedeflediklerini; ıslak imzaların atılmayacağı, tüm iş ve finans döngülerinin dijital platformlar üzerinde gerçekleşeceği görünmez bankacılığa örnek olacak ürün ve hizmetleri müşterilerle buluşturacaklarını ifade etti.
“Kripto para alanında şeffaflık sağlanmalı”
Hakan Aran, kripto paralar, dijital varlıklar ve dijital paralar konusunda da değerlendirmeler yaptı. Bu alana çok hızlı bir şekilde düzenlemeler getirilmesi, şeffaflığın sağlanması, fiyat oynaklıklarının azaltılması, yatırım yapan insanların büyük kayıplarla karşılaşmasının önüne geçilmesi gerektiğini söyleyen Hakan Aran, şunları kaydetti;
“Daha önce bu alanlara, düzenleme yapılmadan girilmemesi görüşündeydim. Ama bu konuda aracılık eden kurumların anti şeffaf yapılarını, bir gecede nasıl yok olduklarını ve insanımızın nasıl mağdur olduğunu görünce, üzülüyor, güvenilir bir kurum olarak en azından müşteriyi sahipsiz bırakmamak adına, doğru şekilde ve mevcut düzenlemelerin elverdiği ölçüde bu alana girip, en azından kurtarabildiğimiz kadar yatırımcıyı güvenli bir alana çekmenin sorumluluğunu hissediyorum. Çünkü durup düzenlemeleri bekledikçe, mağduriyetin önüne geçemeyiz ama hiç olmazsa mağduriyeti azaltma adına bu işin nasıl olması gerektiğini, ne olması gerektiğini ortaya koyabiliriz.”
“Otorite ile beraber çalışarak, düzenlemeyi peşi sıra getirebiliriz.” diyen İş Bankası Genel Müdürü Hakan Aran, “Banka olarak böyle bir değişikliğe gidebiliriz ve bu alanlarda da bizi yine öncü olarak görebilirsiniz. Bizim bunları yapmamız hiç zor değil. Çünkü biz Çin’de, Silikon Vadisi’nde iki inovasyon ofisi olan; buralarda, daha önce Coinbase’i yaratan, Çin’deki dijital parayı yaratan insanları istihdam eden bir kurumuz. Bizim için bu dünyada kurallarının gerektirdiği şekilde yer almak, sadece iki aylık bir meseledir.” ifadelerini kullandı.
“Kur ve enflasyon baskısı yapısal bir sorun olarak varlığını sürdürüyor”
Hakan Aran, Türkiye ekonomisine ilişkin değerlendirmeler de yaptı. Kur ve enflasyon tarafındaki baskının yapısal bir sorun olarak varlığını sürdürdüğüne dikkat çekerek, şu değerlendirmelerde bulundu; “Kur ve enflasyon üzerindeki baskıyı kolaylıkla çözebilecek durumda değiliz. Çünkü bunlar, yapısal sorunlarımıza işaret ediyor. 2013’ten bu yana baktığımızda, kimi zaman bize özgü nedenlerle kimi zaman da küresel nedenlerle döviz kurlarında çeşitli ataklar yaşadık. Döviz kurlarındaki ataklar, kurlardan fiyatlara geçiş etkisinin güçlenmesine neden oluyor. Artan döviz kuru geçişkenliğinin yanı sıra güçlü tüketim iştahımız ve ithal girdiye bağımlılığımız hızlı büyümeye çalıştığımız dönemlerde enflasyondaki yükselişi de beraberinde getiriyor. Küresel ölçekte emtia fiyatlarındaki artış da enflasyonist süreci yönetilmesi daha güç hale getiriyor.”
Hakan Aran, şöyle devam etti; “Nisan ayında genel müdürlük görevimi devraldıktan sonra verdiğim röportajda ekonomik zorlukların nasıl aşılacağının reçetesi sorulduğunda ‘kararlı ve istikrarlı bir duruşun, öngörülebilirliğin ve serbest piyasa dinamiklerine güvenmenin önemine’ vurgu yapmıştım, bunlara ihtiyacımız olduğunu söylemiştim. Bugün de hala aynı fikirdeyim. Öngörülebilirliği sağlamanın, kararlı ve sabırlı duruşun ve serbest piyasa dinamiklerine güvenmenin bu reçetenin anahtarı olduğunu düşünüyorum.”
“Merkez Bankası yeniden rezerv biriktirme fırsatı bulabilir”
“Bu konuda da mesafe kat etmeye başladığımızı büyük bir memnuniyetle görüyorum. Çünkü mart ve nisan ayları her şeyin çok hızlı değiştiği bir dönemdi.” diyen Hakan Aran, “O günden bugüne ekonomi politikası yönetimi açısından büyük bir değişikliğin olmadığı, sıkı para politikasının korunması suretiyle risklerin yönetilmesinin amaçlandığı bir dönem yaşadık. Buna aşılama konusundaki olumlu gelişmeler de eşlik etti, aşılama süreci hızlandı. Okulların yüz yüze eğitimle açılacağı konusu net ve güçlü bir şekilde ifade edildi. Cari işlemler dengesinin; ihracatın artması ve turizm gelirlerinin tekrar ivmelenmesiyle beraber lehimize olacağını; cari dengenin daha olumlu seyrettiği bir konjonktürde, Merkez Bankası’nın yeniden rezerv biriktirme fırsatını bulacağı bir periyoda geçeceğimizi düşünüyorum.” dedi.
Hakan Aran, açıklamasında, “Yatırımcı; ekonomik parametrelere bakan, ekonomik parametreleri değerlendiren ve enflasyonda bir düşüş eğilimi görmeden faiz oranlarını indirmeyen bir Merkez Bankası olduğunu hissetti. ‘Merkez Bankası Başkanı değişince acaba para politikasında bir gevşeme olur mu’ endişesi yatıştı. Bu önemli bir test süreciydi, bu süreçten geçer not aldığımızı düşünüyorum. Dolayısıyla ben bir güven artışı olduğunu ve ilk adımın gerçekleşmeye başladığını görüyorum. Burada sabırlı duruşun devam etmesinin çok önemli olduğunun altını çizmek istiyorum.” ifadelerine yer verdi.
“FED, cesur kararlarla ekonomiyi destekledi”
İş Bankası Genel Müdürü Hakan Aran, FED’in izlediği politikalara ilişkin yaptığı yorumda; FED’in, daha pandemi başlarken çok hızlı hareket ettiğini, küresel kriz tecrübesinden de faydalanarak yerinde, cesur kararlarla ekonomiyi destekleyerek en az hasarla bugüne gelinmesine öncülük ettiğini söyledi. Aran, “Hakkını vermek lazım; FED, küresel krizde olduğu gibi bu konuda da herkesten önce ilk adımı attı. Avrupa Merkez Bankası ve diğer merkez bankaları onu takip etti.” sözlerini kaydetti.
FED’in şu anda sözlü yönlendirmeleriyle yine diğer merkez bankalarına öncülük ettiğini belirten Aran, şu değerlendirmeyi yaptı: “Sözlü yönlendirmeleri ile çok net bir şekilde; şu anda enflasyonun yüksek olduğu ama enflasyonun yükselmesine neden olan sürecin durduğu ve devam etmeyeceği, bu doğrultuda yüksek enflasyonu geçici olarak gördükleri ve radikal bir aksiyon almalarına gerek olmadığı konusunda güçlü bir sinyal verdi. Böylece varlık alımı programının azaltılması konusunun önümüzdeki dönemde tartışılabileceğini söyleyerek, piyasaları sakinleştirmeyi başardı.”
Hakan Aran, “Bu durumun herkese zaman kazandırdığını ve her ülkeye kendi içinde düzeltmesi gereken sorunlar açısından fırsat yarattığını düşünüyorum.” diyerek, “Ancak bu imkânlar ilelebet sürmeyecek, FED de bir süre sonra çıkış stratejisinin daha net iletişimini yaparak varlık alım programını azaltmak ve sonrasında da faiz artırımına gitmek durumunda kalacaktır. O zaman da, yönetmemiz gereken önemli riskler kapıda bizi bekliyor demektir. Bu riskler gerçekleşmeden, halen vaktimiz varken, bizim bir an evvel önlemlerimizi almamız ve yeni konjonktüre hazırlanmamız gerektiğine inanıyorum.” sözlerini ifade etti.
“Reçete verilemeyecek yerlere gelebiliriz”
Aran, “Enflasyondaki mevcut yüzde 19’luk seviyeye karşın TCMB tarafından yayımlanan Piyasa Katılımcıları Anketine göre ağustos ayında 12 ay sonrasına ilişkin tüketici enflasyonu beklentisi temmuz ayına göre düşüş kaydederek yüzde 12,48 oldu. Bu iyileşmenin, çok sınırlı olmakla birlikte dikkate değer olduğunu düşünüyorum. Mevcut duruşumuz bozulmaz devam ederse, baz etkisinin de katkısıyla enflasyonu bu yılsonunda yüzde 16, gelecek sene de yüzde 12-13 seviyelerinde görebiliriz.” diye konuştu.
Beklemeden birtakım kararların alınması gerektiğine işaret eden Aran, “O noktada artık kimse bir reçete veremez, reçete verilemeyecek yerlere gelebiliriz. Bu nedenle ben bu sınırlı iyileşmenin kıymetli olduğunu düşünüyorum.” dedi. “Evet, arzu edilen ölçüde olmayabilir, ama sürdürülebilir ve dengeli büyüme ile istihdam yaratılması, faiz oranlarının gerilemesi, üreticinin desteklenmesi, finansman yükünün hafifletilmesi, yeni yatırımların önünün açılması ve olumlu bir iklime dönülmesi konusunda bir fırsat görüyorum.” diyen Aran, “Umarım bu fırsatı bu kez kaçırmayız, iyi değerlendiririz. Sabır gösterilmeden kararlar alınması durumunda tekrar aynı şeyler sil baştan yaşanabilir.” ifadelerini kullandı.
“Yıl sonunda enflasyonun yüzde 16’ya ineceği beklentisindeyiz”
İş Bankası Genel Müdürü Hakan Aran, yıl başında ülke ekonomisinin bu yıl yüzde 3,5 büyüyeceğini öngördüklerini; bu öngörüyü en az yüzde 6 olacak şekilde revize ettiklerini belirtti. Aran, enflasyonda hızlı bir düşüş olmayacağı; ancak son çeyrekte baz etkisine bağlı bir düşüş görüleceği ve sene sonunda enflasyonun yüzde 16’ya ineceği beklentisinde olduklarını belirtti.
Bu durumun Merkez Bankası’na faiz oranlarında indirim imkânı sağlayacağını belirten Aran, şu ifadeleri kullandı; “Piyasaların bunu fiyatladığını düşünüyorum. Sürpriz bir şey olmayacak. Bu şekilde faizin indirildiği, piyasa ile çatışmayan ve faiz indiriminin kurlarda artışa neden olmadığı bir konjonktürün; hepimize moral vereceğini, izleyen dönemde enflasyonun aşağı yönlü hareketinin hızlanmasına imkan sağlayacak yolu açacağını düşünüyorum. Yüksek faiz ortamından bankalar olarak bizlerin de şikayetçi olduğumuzun altını çizmek istiyorum. Çünkü biz kredilerimizi ortalama 3 yıl vadeli veriyoruz, öte yandan mevduatın vadesi 1-2 ay civarında. Bu demek oluyor ki geçen sene düşük faiz ortamında verdiğimiz kredileri mevcut durum itibarıyla her ay yüzde 19’dan fonluyoruz.”
“Sabırlı tavır, yapısal reformlara da itibar kazandıracaktır”
İş Bankası Genel Müdürü, Türkiye’de bir dönem üzerinde çok konuşulan yapısal reformlara dair de şu yorumu yaptı: “Yapısal reformları, program olarak çok güzel açıklıyoruz ama takibini yapmıyoruz. ‘Yapısal reform’ diyorsanız, nereden baksanız en az bir yıl boyunca o işlerin hayata geçmesinden sorumlu olacak kişilerin o işlerle meşgul olması, aynı kararlılıkla konunun üzerine gitmesi ve sonuçlarını almak için de beklemesi gerekir. Ama biz o yapısal dediğimiz reformlardan hiç sabır göstermeden sonuç bekliyoruz, kısa sürede sonuç gelmiyor diye vazgeçtiğimizde de hepsi yarım kalıyor, yapamıyoruz. O nedenle politikalarda sabırlı tavır yapısal reformlara da itibar kazandıracaktır.”
Aran, “Bankalar bu konuda tesir edecekse, bunu, yapısal dönüşüme katkı sağlayacak şekilde kaynaklarının yönünü değiştirerek yapar. Örneğin, üretici ve ihracatçıların tesisini yerinde görerek yeni yatırımlarını teşvik ediyor, tüm finansmanı en uygun şekilde sağlıyor, proje bazında geri dönüş sürecini değerlendirerek kaynaklarımızı dengeli büyüme için seferber ediyoruz. Kaynakları buraya özgülediğimiz için, tüketim tarafına daha az destek sağlıyoruz. Böylece iç talebin yavaşlamasıyla beraber dezenflasyonist sürece de katkıda bulunuyoruz. Ben izlenen politikaların sonuç vereceğine inanıyorum. Çünkü hepimizin menfaati, hepimizin çıkarı ülke ekonomisinin iyileşmesinden geçiyor. Bunun olmadığı durumda kazanan olmaz.” sözlerini kaydetti.
“Bu ülkenin kazanması gerekir”
“Ülkenin kazanamadığı bir yerde, bireysel olarak kazanan birilerinin olacağını sanmıyorum.” diyen Aran, “Bu ülkenin kazanması gerekir. Bunun için de her kurum öncelikle kendi üzerine düşen sorumluluğu yerine getirmeli. Bir banka ise, finansman kaynaklarını bu amaçla kullanmalı, bu amaçla müşterisini desteklemeli diye düşünüyorum. Zaten her kurum vazifesini layıkıyla yerine getirirse, resim kendiliğinden tamamlanır. İş Bankası olarak bu konuda örnek bir davranış sergilediğimize inanıyorum. Gerek ilk çeyrek bilanço sonuçlarımızda gerek ilk yarıyıldaki sonuçlarımızda bunun böyle olduğunu, kaynakları nerelere kullandığımıza baktığınızda çok net bir şekilde göreceksiniz.” sözlerini vurguladı.
“Sürdürülebilirliğin içi aksiyonlarla ve eylemlerle doldurulmalı”
Hakan Aran, sürdürülebilirlik konusuna ilişkin görüşlerini de aktardı. Son zamanlarda yaşanan orman yangınları ve sel felaketlerinin; sürdürülebilirlik konusunun aslında ne kadar hayati bir konu olduğunu; küresel ısınma ve iklim değişikliği denildiğinde bunun insana nasıl dokunabildiğini çok acı bir şekilde gösterdiğini söyleyen Aran, sürdürülebilirliğin moda bir kavram olarak ele alınmaması gerektiğini; bunun dünyada yaşamanın ve gelecek nesillere dünyayı aldığımız gibi bırakma sorumluluğunun bir parçası olduğunu vurguladı.
Aran, sözlerini şöyle tamamladı; “Sürdürülebilirlik konusunun çok konuşulmaması, bu konudaki tavrın doğrudan eylemle gösterilmesi gereken bir alan olduğunu düşünüyorum. Kavramları dilimize doluyoruz, konuşuyoruz ve o kavramın içini boşaltıyoruz. Bu konuda bence herkes eylemleriyle, aksiyonlarıyla kavramın içini doldurmalıdır. Biz konuya böyle yaklaşıyoruz.”
