Dijital ekonomi için küresel bir adım daha atıldı. E-ticarette yeni kuralların yer aldığı geniş çaplı bir anlaşma, Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) öncülüğünde yapılan müzakerelerin ardından tamamlandı. Yaklaşık 80 ülke anlaşmaya imza attı; ancak ABD anlaşmada yer almadı. Küresel e-ticaret anlaşmasına göre, e-imzaların tanınması ve online dolandırıcılığa karşı koruma gibi küresel dijital ticareti düzenleyen kurallar yer alıyor.
Anlaşma metni, 26 Temmuz 2024 Cuma günü küresel kamuoyu ile paylaşıldı. Anlaşmanın katılımcı ülkeleri, gümrük belgelerini ve süreçlerini dijital hale getirme, e-belgeleri ve e-imzaları tanıma ve online dolandırıcılara ve ürünler hakkında yanıltıcı bilgilerde bulunanlara karşı yasal güvenceler sağlama konusunda taahhütler verdi.
DTÖ’NÜN YAYIMLADIĞI KÜRESEL E-TİCARET ANLAŞMASI METNİ İÇİN TIKLAYIN!
AB “tarihi haber”; İngiltere “çığır açıcı”
Küresel e-ticaret anlaşması metni, beş yıl süren müzakerelerin ardından Avustralya, Japonya ve Singapur koordinatörleri tarafından dağıtıldı. Avrupa Birliği anlaşmayı “tarihi haber”; İngiltere ise “çığır açıcı” olarak nitelendirdi.
Anlaşma yürürlüğe girdiğinde e-ticarette bazı yeni kurallar olacak. Buna göre, e-ticarette tüketicileri online ortamda korumak, işletmelerin yeni pazarlara erişimini desteklemek, e-ticaret işlemlerini basitleştirmek, online ticarette maliyetleri düşürmek gibi konular yer alacak. E-ticaret anlaşması ayrıca, uluslararası ticaretin maliyetini ve karmaşıklığını azaltacak ve tüketiciler için güven ve emniyeti destekleyecek.
Diğer taraftan anlaşma, 21. yüzyılda çok taraflı ticaret sistemi için belirleyici olacak ve küresel ekonomik kalkınmayı, KOBİ’lerin canlanmasını ve istihdam artışını destekleyecek.
E-ticarette Ortak Beyan Girişimi
DTÖ’nün Aralık 2017’deki 11. Bakanlar Konferansı’nda, 71 WTO üyesinden oluşan bir grup, e-ticaretin ticaretle ilgili yönleri konusunda gelecekteki WTO müzakerelerine yönelik keşif çalışmaları başlatmayı kabul etti. Ocak 2019’da, 76 WTO üyesi ortak bir bildiriyle bu müzakerelere başlama niyetlerini ortaya koydu. Buna göre, 76 üye, “mümkün olduğunca çok sayıda WTO üyesinin katılımıyla mevcut WTO anlaşmaları ve çerçeveleri üzerine inşa edilen yüksek standartlı bir sonuca ulaşmayı” kabul etti.
25 Haziran 2024 itibarıyla bu tartışmalara 91 WTO üyesi katıldı. Bu ülkeler, küresel ticaretin yüzde 90’ından fazlasını oluşturuyor. Tüm ortak bildiri girişimlerinde olduğu gibi, e-ticaret Ortak Beyan Girişimi’ne katılım, tüm WTO üyelerine açık. Girişim, James Victor Baxter (Avustralya), Atsuyuki Oike (Japonya) ve Tan Hung Seng (Singapur) tarafından ortaklaşa düzenleniyor.
Ortak Bildiri Eşbaşkanları Avustralya, Japonya ve Singapur, 26 Temmuz 2024 tarihinde, katılımcılar adına yaptıkları bir açıklamada, beş yıl süren müzakerelerin ardından katılımcıların istikrarlı bir metin elde ettiğini duyurdu.
İmzacı ülkeler arasında Türkiye ve ABD yok!
DTÖ’nün yayınladığı küresel e-ticaret anlaşması metnine, Türkiye ve ABD’nin de aralarında bulunduğu bazı ülkeler imza atmadı. Devam eden yurt içi istişareler ve değerlendirmeler nedeniyle bildiri; Brezilya, Kolombiya, El Salvador, Guatemala, Endonezya, Paraguay, Tayvan, Penghu, Kinmen ve Matsu, Türkiye ve ABD hariç olmak üzere Ortak Beyan Girişimi katılımcıları adına dağıtıldı. Dünya Ticaret Örgütü’nün 166 üyesinden 91’i müzakerelere katıldı. Bunlar arasında Çin, Kanada, Arjantin, Nijerya ve Suudi Arabistan da yer alıyor.
ABD, yeni metnin önemli bir adım olduğunu; ancak yine de yetersiz kaldığını ve temel güvenlik çıkarları nedeniyle istisnalara ilişkin ifadeler de dahil olmak üzere daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulduğunu belirtti. ABD’nin Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) Büyükelçisi Maria Pagan, yaptığı açıklamada, “Kalan tüm sorunlara çözüm bulmak ve müzakereleri zamanında sonuca ulaştırmak için ilgili üyelerle birlikte çalışmayı dört gözle bekliyoruz.” dedi.
Türkiye, Endonezya ve Brezilya gibi diğer bazı ülkeler de çekincelerini bildirdi ve bunların çoğunun önemsiz noktalarda olduğunu kaydetti. Hindistan ve Güney Afrika, tüm üyeleri içermeyen anlaşmalar konusunda özellikle eleştirel davrandı.
AB, anlaşmayı memnuniyetle karşıladı
Avrupa Komisyonu, e-ticaret anlaşması metninin yayınlanmasını memnuniyetle karşıladığını duyurdu. AB, dijital ticarete ilişkin bu ilk küresel kuralların müzakeresinde aktif bir rol oynadı. AB Ticaret Bakanı Valdis Dombrovskis, X’te yaptığı paylaşımda, “Dijital ticarete ilişkin ilk küresel kuralları müzakere ettik.” ifadelerini kullandı. Avrupa Komisyonu, bu sonucu memnuniyetle karşıladı ve anlaşmayı DTÖ yasal çerçevesine dahil etmek için katılımcılarla birlikte çalışacaklarını duyurdu. AB, ayrıca, katılımlarını teşvik etmek için diğer DTÖ üyeleriyle de etkileşime girecek.
Anlaşmada neler var?
E-ticaret anlaşması, WTO yasal çerçevesine entegre edildiğinde, WTO üyeleri arasında dijital ticarete ilişkin küresel kuralların temeli olacak. Anlaşma, hem tüketicilere hem de işletmelere fayda sağlayacak ve katılımcı WTO üyeleri arasında dijital dönüşümü destekleyecek. Ayrıca, sınır ötesi e-ticaret işlemlerinin kolaylaştırılması, dijital ticaretin önündeki engellerin azaltılması ve e-ticarette inovasyonu teşvik etmek gibi konular da gündemde olacak. Diğer taraftan, dijital kapsayıcılığı ve gelişmekte olan ve en az gelişmiş katılımcı ğyelerin ekonomik büyümesini destekleyecek.
Anlaşmada yer alan temel kurallar
Müzakere edilen e-ticaret anlaşması dengeli, kapsayıcı ve ticari açıdan önemli bir anlaşma olara dikkat çekiyor. Ayrıca, DTÖ için stratejik öneme sahip. Anlaşma, dijital ticarette yer alan tüketicilere ve işletmelere, özellikle KOBİ’lere, hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerden fayda sağlayacak.
E-ticaret anlaşmasında yer alan dijital ticarete ilişkin bazı temel kuralı şunlar;
- Elektronik imzalar ve elektronik faturalar da dahil olmak üzere, hem sınır içinde hem de sınır ötesi e-ticareti teşvik etmeye yönelik girişimler,
- Özellikle online tüketici korumasının güçlendirilmesi yoluyla, hem tüketiciler hem de işletmeler için dijital ticaret ortamına olan güveni artırmaya yönelik hükümler,
- Siber güvenlik riskleri konusunda iş birliği de dahil olmak üzere uluslararası dijital ticaret ortamını daha güvenilir ve uygun maliyetli hale getirmeye yönelik tedbirler,
- Dünya çapında sanayi için büyük bir ticari öneme sahip olan ve temel bir öncelik teşkil eden elektronik iletimlerde gümrük vergilerinin yasaklanması,
- Gelişmekte olan ülkelerdeki tüketicilerin ve şirketlerin dijital ticarete katılımını kolaylaştırmaya yönelik girişimler…
E-ticaret, tüm uluslararası ticaretin yaklaşık yüzde 25’ini oluşturuyor. E-ticaret, geleneksel ticaretten daha hızlı bir oranda büyüyor.
