Orta Asya e-ticaret pazarını ve özelliklerini ele alan araştırmada incelenen ülkeler; Kazakistan, Özbekistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Türkmenistan oldu. Orta Asya e-ticaret pazar büyüklüğünün 2022’de 8 milyar dolara ulaştığı belirtilerek, pazarın 2028 yılına kadar 66,8 milyar dolarlık hacme ulaşacağı öngörülüyor. Pazarın 2023-2028 yılları arasında yüzde 39,11’lik bir büyüme oranı sergilemesi bekleniyor.
Artan internet penetrasyonu ve çok sayıda e-ticaret platformunun benimsenmesi, sınır ötesi ticaret fırsatlarının önemli ölçüde genişlemesi ve güvenli dijital ödeme sistemlerinin geliştirilmesi, Orta Asya e-ticaret pazarını harekete geçiren başlıca faktörler olarak sıralanıyor.
Orta Asya e-ticaret pazarında büyüme beklentileri ve eğilimleri
Orta Asya e-ticaret pazarının büyümesinde, operasyonel maliyetleri en aza indirmek, verimliliği artırmak ve müşteri tabanını genişletmek için bölgedeki çok sayıda işletmenin e-ticaret platformlarını yaygın olarak benimsemesinin etkili olduğu söyleniyor.
Bunun yanı sıra, yüksek hızlı internet bağlantısının yaygınlaşması ve akıllı telefonlar, tabletler ve dizüstü bilgisayarlar gibi akıllı cihazların kullanımının artmasının da pazarın büyümesini desteklediği belirtiliyor.
Bölgede artan hızlı kentleşmenin, artan gelir seviyesinin, değişen yaşam tarzlarının ve alışverişin rahatlığı ve kolaylığı nedeniyle özellikle Y kuşağı arasında değişen tüketici tercihlerinin, e-ticaret pazarı için olumlu bir görünüm yarattığı kaydedildi. Buna ek olarak, bölgedeki yurt içi e-ticaret tabanlı yeni girişimler için olumlu olan çeşitli hükümet girişimlerinin uygulanmasının pazar için kazançlı büyüme fırsatları sunduğu söyleniyor.
E-ticaret pazarında büyümeyi destekleyen gelişmeler arasında bölgedeki lojistik altyapı ve posta hizmetlerinin gelişmesi olarak gösteriliyor ve bu hizmetlerde de önemli bir büyüme kaydedildiği ifade ediliyor. Ayrıca yapay zeka, makine öğrenimi ve bulut bilişimin entegrasyonu ve satış noktası terminallerinin, mobil ödeme çözümlerinin ve uygulama tabanlı ticari platformların ortaya çıkışı gibi yenilikçi teknolojik gelişmelerin de e-ticaret pazarının büyümesine yardımcı olduğu belirtiliyor.
E-ticaret pazarında hizmet sağlayan sektörlerin gelişim göstermesi ile çevrimiçi işlemlere yönelik geleneksel engellerin üstesinden gelindiği bildiriliyor. Güvenli çevrimiçi ödeme seçeneklerinin ve etkin teslimat hizmetlerinin varlığının, bölgedeki tüketicilerin e-ticarete olan güvenini artırdığı aktarılıyor.
Çevrimiçi perakende kanallarının sayısının artması, sosyal medya platformları aracılığıyla agresif çevrimiçi reklamların kullanılması ve sadakat ve ödül programlarına yönelik artan tüketici eğilimi gibi diğer birçok faktör pazarın büyümesine katkıda bulunduğu ifade ediliyor.
Sınır ötesi e-ticaret fırsatlarında önemli artış
Sınır ötesi e-ticaret fırsatlarının önemli ölçüde genişlemesi nedeniyle Orta Asya e-ticaret pazarında bir dönüşüm yaşandığı söyleniyor. Buna ek olarak, e-ticaretin doğası gereği coğrafi sınırları bulanıklaştırarak tüketicilerin uluslararası pazarlardaki ürünleri kolaylıkla keşfetmesine ve satın almasına olanak tanıdığı belirtilerek ve böylece bölgede de sınır ötesi ticaretin büyüme gösterdiği ifade ediliyor.
Ayrıca, sınır ötesi e-ticaretin tüketici deneyimini zenginleştirirken, yerel işletmelerin küresel pazarlara açılma kapılarını açarak pazarın büyümesini hızlandırdığı aktarıldı. Bunun dışında, küçük ve orta ölçekli işletmelerin artık fiziksel mağaza konumlarının kısıtlamaları olmadan da uluslararası bir kitleye ulaşabildikleri ve bu durumun da kültürel alışverişi ve uluslararası iş birliğini teşvik ettiği söyleniyor.
Orta Asya e-ticaret pazarında öne çıkan kategoriler
Pazarda öne çıkan kategoriler sırasıyla ev aletleri ve elektronik, giyim ve ayakkabı, güzellik ve kişisel bakım, gıda, kitap ve diğer olarak açıklandı. Ev aletleri ve elektronik kategorisinin en popüler kategori olduğu aktarıldı.
Bölgede artan internet penetrasyonu ve dijital okuryazarlık seviyesinin, tüketicilerin çeşitli ürünleri çevrimiçi olarak keşfetmesine ve bunlar hakkında bilinçli kararlar almasına olanak tanıdığı ve böylece pazarın büyümesini etkilediği belirtildi. Ayrıca, modern yaşamın temel bileşenleri olan ev aletleri ve elektronik cihazlara yönelik artan talebin, kolaylık, verimlilik ve gelişmiş yaşam tarzı arayan tüketicilerin dikkatini çekerek pazarın büyümesine katkıda bulunduğu kaydedildi.
Ayrıca e-ticaret platformlarının beyaz eşya ve elektronik alanında sunduğu rekabetçi fiyatlar ve sık sık yapılan indirimlerin de pazarın büyümesine ivme kazandırdığı aktarılarak, tüketicilerin özellikle yüksek fiyatlı ürünlerde maliyet tasarrufu nedeniyle çevrimiçi platformlara yöneldiği belirtiliyor.
Orta Asya e-ticaret pazarında işletmeler arası ticaretin şu anda en büyük pazar payına sahip olduğu aktarıldı. B2B işlemlerinin, üretim, dağıtım ve tedarik zincirlerinde yer alan işletmelerin karmaşık ihtiyaçlarını karşılayarak pazarın büyümesini etkilediği söylendi.
Ayrıca, Orta Asya ülkelerinin coğrafi konumunun, büyümeyi teşvik eden bir diğer önemli faktör olarak uluslararası ticaretteki rollerini artırdığı ve B2B e-ticaretin, işletmelerin kesintisiz sınır ötesi ticaret yapmasına olanak tanıyarak bu stratejik konumdan yararlandığı aktarıldı. Bölgenin çeşitli bölgelerdeki tedarikçiler ve alıcıları birbirine bağlayan bir merkez olma potansiyelini artırdığı öne sürüldü.
Pazar payının büyük çoğunluğunu nakit ödemeler oluşturuyor
Araştırmada, bölgede tüketiciler sunulan ödeme yöntemlerinin nakit ödemeler, banka transferleri, kart ödemeleri, dijital cüzdan ve diğerleri olarak sıralandığı ve bu ödeme yöntemleri arasında nakit ödemelerin en büyük pazar payını oluşturduğu söylendi.
Nakit ödemenin, değişen tüketici tercihlerinden kaynaklandığı belirtilerek, Orta Asya ülkelerinde, yerleşik yaklaşımın nakit ödeme yöntemi olduğu ifade edildi. Nakit ödeme yönteminin tüketiciler tarafından somut ve güvenilir bir ödeme şekli olarak algılandığı kaydedildi.
Kazakistan e-ticarette öne çıkıyor
Araştırmada, Kazakistan, Özbekistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Türkmenistan’ın da aralarında bulunduğu bölgesel pazarlar incelendi. Rapora göre bölgenin en büyük e-ticaret pazarı Kazakistan oldu.
Kazakistan’ın yaygın internet erişimi ve mobil bağlantı da dahil olmak üzere diğer bölgelere göre gelişmiş teknolojik altyapısının, e-ticaretin genişlemesi için güçlü bir temel oluşturduğu söyleniyor. Ayrıca, artan nüfus ve bölgesel benzerleriyle karşılaştırıldığında artan kentleşme oranlarının, çevrimiçi işletmelerin faydalanabileceği önemli bir tüketici tabanı sağlayarak pazarın büyümesine katkıda bulunduğu aktarılıyor.
Aynı zamanda ülkede, girişimciliği, teknolojinin benimsenmesini ve dijital okuryazarlığı teşvik eden dijital ekonomi politikalarını teşvik etmeyi amaçlayan olumlu hükümet girişimlerinin uygulanmasının, bir başka önemli büyümeyi teşvik eden faktörü temsil ettiği ifade edildi. Bu durumun dijital alandaki işletmeler için elverişli bir ortam yarattığı belirtildi.
Orta Asya e-ticaret pazarında rekabet yüksek
Orta Asya’da e-ticaret pazarında rekabetin yüksek seviyede olduğu söylendi. Bölgenin önde gelen e-ticaret platformlarının rekabet ortamında erişimlerini kentsel merkezlerin ötesine genişlettiği, dağıtım merkezleri kurduğu ve lojistik altyapılarını iyileştirdiği belirtildi. İşlemleri basitleştirmek ve müşterilere kolaylık sağlamak amacıyla dijital cüzdanların, şimdi al-sonra öde seçeneklerinin ve taksit planları da dahil olmak üzere yenilikçi ödeme çözümlerinin sunulduğu aktarılarak, bunun yanı sıra e-ticaret platformlarının, müşterilerini çevrimiçi alışveriş, güvenlik ve en iyi uygulamalar konusunda eğitmeye yatırım yaptıkları aktarıldı.
Orta Asya e-ticaret pazarındaki önemli oyuncuların, Air Astana JSC, AliExpress (Alibaba Grubu), Amazon.com Inc., Arba.uz, ChocoFamily Holding, eBay Inc., eSavdo, Kaspi Magazin (Kaspi.kz, AO), Kolesa.kz, Lamoda.kz, OLX Group (Naspers(Prosus)), Sulpak, Svetofor, Technodom.kz ve Wildberries olduğu ifade edildi.
