E-ticaretin sarsan etkisi (Analiz)

Dijital dünyanın aktörlerinin kıran kırana mücadelesine tanık olduğumuz günümüz dünyasında, dijital ekonominin sürdürülebilirliğini sağlayan ülkeler dünyanın rotasını çizecektir. Teknolojik gelişmelerin ve küresel rekabetin şekillendirdiği dijital ekonomi ile ticari hayattaki geleneksel yapı değişmiştir.

E-ticaret de yeni yönelimlerden biri olarak hayatımıza girmiştir. Dünyada her geçen gün kartopu gibi büyüyen ve giderek devleşen e-ticaret sektörünün çok yakın bir zamanda çığa dönüşeceği ve geleneksel ticaretin yerini alacağı aşikârdır. Tüm dijital şirketler gibi e-ticaret şirketleri de dijital teknolojiye erişime, dijital beceriler geliştirmeye, dijitalleşmeye karşı güveni arttırmaya ve yeniliği teşvik etmeye katkıda bulunmaktadır.

Dr. Öğr. Üyesi Günseli Acar, WORLD E-COMMERCE FORUM’a katıldı.

Bununla birlikte, World Benchmarking Alliance (2020) tarafından Digital Inclusion Benchmark aracılığıyla hazırlanan endeks sonuçlarına bakıldığında, e-ticaret şirketlerinin diğer dijital sektörlerdeki şirketlere kıyasla daha düşük performans gösterdiği belirtilmiştir. İçinde 14 e-ticaret firmasının da bulunduğu, dünyanın en büyük 100 dijital şirketinin ele alındığı endekste, genel olarak e-ticaret şirketlerinin 100 üzerinden 20 puan alabildiği ve en yüksek dereceli e-ticaret şirketinin 49. sırada olan eBay şirketi olduğu belirtilmiştir (Şekil 1).

United Nations Conference on Trade and Development’in (UNCTAD) “Küresel E-Ticaret 2019 Tahminleri ve Covid-19’un Çevrimiçi Perakende 2020 Üzerindeki Etkisinin Ön Değerlendirmesi” raporunda bu düşük performansın ana faktörünün, e-ticaret sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin diğer dijital şirketlere göre daha genç olmasından kaynaklandığı ifade edilmiştir.

Şekil 1. 2020 Digital Inclusion Benchmark’ta Yer Alan E-Ticaret Şirketleri

Dünya e-ticarete gerçekten hazır mı?

Dünyada e-ticaret, yıllık bazda yüzde 18 oranında artış göstererek, 2020 yılı dünya e-ticaret hacmi 4,3 trilyon dolara ulaşmıştır. Türkiye’de ise e-ticaret hacmi, 2019 yılına göre yüzde 66 artış göstererek, 136 milyar liradan 226 milyar 200 milyon liraya yükselmiştir. Statista’nın verilerine göre, 2021 ila 2025 yılları arasında küresel perakende e-ticaretin yıllık bileşik büyüme oranı (CAGR) yüzde 6,29’dur. Türkiye’nin ise, yüzde 14,59 bileşik büyüme oranı ile perakende e-ticaret gelişimi açısından ilk sırada yer alacağı tahmin edilmiştir. Türkiye’yi, Arjantin ve Endonezya takip etmektedir.

Dijital 2021 Temmuz Küresel İstatistik Raporu’na göre, dünya nüfusunun yüzde 60.9’u internet hizmetlerinden yararlanmaktadır. Dünyada 2021 Temmuz ayı içinde internet hizmetinden yararlananların e-ticarete ilişkin aktivitelerine bakıldığında, yüzde 51,2 ile en fazla “çevrimiçi alışveriş yapanların ve ürüne göz atanlar”, en az ise yüzde 17.5 oranıyla “şimdi al sonra öde” şeklinde gerçekleşmiştir.

Potansiyel bir kullanıcının olduğu bir dönemde, UNCTAD 2020 B2C E-Ticaret Endeksinde, 152 ülkenin e-ticarete hazır olma durumları değerlendirilmiştir. İsviçre, küresel e-ticaret endeksinde ilk 10 sırada yer alan ekonomiler arasında 1. sırayı almıştır (Tablo 1). Ülkelerin, güvenli internet sunucularına erişim, posta hizmetleri ve altyapısının güvenilirliği ve nüfuslarının interneti kullanan ve bir finans kurumu veya mobil para hizmetleri sağlayıcısında hesabı olan kısmı açısından puanlandığı endekste, dünyanın en büyük iki B2C e-ticaret pazarı olan Çin ve ABD, endekste sırasıyla 55. ve 12. sırada yer almıştır.

2020 endeksindeki gelişmekte olan ekonomiler arasında yapılan sıralamada ise, Singapur, ilk sırayı almıştır. 2019 endeksinde en yüksek puanlara sahip 10 gelişmekte olan ülkeler arasında yer alan Türkiye, 2020 endeksinde yerini Umman’a bırakmıştır. Türkiye endekste 57.sırada yer almıştır.

Ayrıca, endekste, gelişmekte olan ve geçiş ekonomilerini içeren, bölgelere göre ilk 10 ülkenin sınıflandırmasına da yer verilmiştir.

Endeksteki veriler her ne kadar çözüm önerisi sunmasa da online alışverişi benimseyen kişilerin karşılaştığı sorunlar hakkında fikir vermektedir. E-ticaret şirketlerinin altyapı sağlayıcılarla olan iş birliği karşılıklı fayda sağlayacağı gibi, ülkenin ekonomisini daha da canlandıracak ve küresel rekabet gücünü arttıracaktır.

Türkiye’de e-ticaretin toplam istihdama katkısının 1,9 milyon kişi

E-ticaret sektörü yeni bir istihdam alanı oluşturmuştur. TÜBİSAD, Deloitte Digital işbirliğiyle hazırlanan “TÜBİSAD Ekonominin Dönüştürücü Gücü: E-Ticaret Etki Analizi 2020 Raporu, Türkiye E-Ticaret Ekosistemine Bakış” çalışmada Türkiye’de e-ticaretin toplam istihdama katkısının 1,9 milyon kişi olduğu ve e-ticaret destekli istihdamın Türkiye istihdamına oranının yüzde 7,2 olduğu belirtilmiştir. 2021 yılında da son 2 sene içinde kurulan 200 bin yeni şirketin e-ticaret yapmaya başlaması nedeniyle 1 milyon ek istihdam açığının bulunduğunu WORLDEF Başkanı Sayın Ömer Nart ifade etmiştir.

İstihdam edilecek personelin nitelikleri ve yetkinlikleri sektörün ihtiyaçları doğrultusunda şekillendirilmelidir. Bu noktada, eğitim sisteminin dijitalleşme sürecine uyum sağlayacak ve sektörün ihtiyacı olan nitelikli eleman yetiştirilebilmesi için, teknolojik alt yapının geliştirilmesi ve müfredatların güncellenmesi gerekir. Temel ne kadar sağlam olursa o kadar üstüne konulabilir. Sadece üniversitelerde değil, eğitim sisteminin her kademesinde dijital dünyaya hazırlamaya yönelik iyileştirmeler yapılmalıdır. Üniversitelerde de nitelikli işgücünün istihdam edilebilmesi için üniversite-sanayi işbirliğini hiç olmadığı kadar arttırması zorunlu hale gelmiştir.

Dijitalleşen dünyanın hızını yakalayan ülkeler birçok alanda olduğu gibi global ticarette de rekabet üstünlüğü sağlayacaktır. Önemli olan takip eden değil, takip edilen olabilmektir.

Kaynaklar