Rusya’da e-ticaret reel ekonomiden beş kat daha hızlı büyüdü. Rusya’da e-ticareti birkaç faktör yönlendiriyor. Rusya’nın önde gelen e-ticaret analitik şirketi INFOLine-Analytics’in CEO’su Mikhail Burmistrov, IntelliNews’e verdiği röportajda, online perakendeciliğin hala çok erken bir aşamada olduğunu söyledi.
Rusya’da e-ticaretin büyüme potansiyeli dikkat çekiyor. Sektörde önde gelen şirketler, hâlihazırda milyarlarca dolarlık bir işte rekabet etmek için ellerinden geldiğince hızlı bir şekilde genişlemeye çalışıyor. En önemlisi ise, geçen yılki pandemi krizinin ardından ekonomik toparlanma sayesinde, reel gelirlerin yaklaşık yedi yıllık durgunluğun ardından yeniden yükselmeye başlaması olarak görülüyor.
Gıda ürünlerinin online satışları 2 milyar dolara ulaştı
Rusya’da milyonlarca tüketici, geçen yıl pandemi döneminde ilk kez online alışveriş yapmak zorunda kaldı. Bu dönemde birçok ülkede olduğu gibi Rusya’da e-ticaret hızlandı. Ülkedeki önde gelen perakendecilerin çoğu, satışların pandemiden kötü bir şekilde etkilenmediğini belirtiyor ve online satışlarda çift haneli büyüme gördüler. Ozon ve Wildberries gibi pazar liderleri satış büyümesinin üç haneli rakamlara ulaştığını bildirdi. Özellikle Rusya’da gıda ürünlerinin online satışları üç katına çıkarak 149 milyar rubleye (2 milyar dolar) ulaştı.
En iyi e-ticaret oyucuları, yatırım sermayesini artırmak için halka arz olmaya başladı. Bu işletmeler büyük miktarda yatırımlar aldı. Bu yatırımlardan en büyüğünü Aralık 2020’de halka arz edilen Ozon aldı. Şirket, 500 milyon dolar yatırım tahmin ederken, 1,2 milyar dolar topladı. Ancak, brüt ürün hacmi (GMV) 2020 4. çeyrekte yüzde 140 artarak 74 milyar rubleye (1 milyar dolara) yükselen sektörün lider oyuncusu, şu anda pazar payını ve kârını artırıyor.
Diğer e-ticaret girişimleri de iyi finanse ediliyor. 1990’larda süpermarket zincirlerinin genişlemesi gibi e-ticaret de doygun hale gelmeden ve konsolidasyondan önce perakende pazarında mümkün olduğunca fazla bölge belirleme yarışı başladı.
“E-ticaret penetrasyonu yüzde 9’a yükseldi”
Burmistrov, konuyla ilgili yaptığı açıklamada, 2021’in ilk yarısında tüm Rus perakende sektöründe e-ticaretin penetrasyonu yüzde 9’a yükseldi (2019’da sadece %6 idi). E-ticaretteki büyüme kesinlikle erken aşamadadır. Bununla birlikte, ülkede e-ticaretin toplam perakendedeki payı, muazzam bir potansiyel barındırıyor. Bunu gerçekleştirmek için hala çok fazla yatırıma ihtiyaç var.” ifadelerini kullandı.
Burmistrov, Rusya’nın bölgeler arasında online alışverişin çok dengesiz penetrasyonu ile karakterize edildiğini belirterek, şunları ekledi; “E-ticaret penetrasyonu Moskova’da büyük olasılıkla yaklaşık yüzde 15 iken, ülkenin diğer birçok bölgelerinde tek hanelerde.” Burmistrov, “Öncü oyuncular, tahminlerimize göre 2025 yılına kadar gıda dışı ürünlerin satışlarında yüzde 27,3’e ulaşan online penetrasyonla Rusya’nın bölgelerinin potansiyelini ortaya çıkarabilecek.” şeklinde konuştu.
Rusya’da e-ticareti hızlandıran faktörlerden biri ülkenin büyük coğrafyası oldu
Rusya’da e-ticaret pazarında çok potansiyel var ve yapılacak çok iş var! Rusya’nın büyük coğrafyası ana zorluk olarak görülüyor. “Ürünleri müşterilere hızlı ve ucuz bir şekilde nasıl ulaştırabiliriz?” sorusu sektörün handikabı; ancak e-ticaret çözümleri, 85 bölgede 11 zaman diliminde geleneksel mağaza ağları kurmaya göre çok daha ucuz ve kolay olduğu için Rusya’nın büyüklüğü de hızlı büyümeyi sağlayan faktörlerden biri haline geldi.
Burmistrov, bu aşamada şu bilgileri veriyor; “Temel zorluk, mesafe ve az gelişmiş altyapı… Hem malların depolandığı depolar hem de müşterilerin siparişlerini aldığı son mil açısından durum böyle. Tüm bunlar, teslimat hızı ve maliyetinin yanı sıra müşteri için rahatlığı da etkiliyor.”
Lider oyuncular lojistik operasyonlarını genişletiyor
Sektörün büyük oyuncuları Ozon ve Wildberries, son 2-3 yıl içinde bu alanlara çok yatırım yaptı. Ozon, yakın zamanda Rusya’nın Uzak Doğu’sunda Habarovsk gibi kilit bölgelerde büyük lojistik merkezler açtı. Rusya’da e-ticaret sektörünün bir diğer büyük oyuncusu olan Yandex.Market de lider oyuncuları onları takip ediyor; ancak onlar için e-ticaret büyümesi daha sonraki dönemlerde öngörülüyor.
Mikhail Burmistrov, şunları kaydetti; “Rusya, elbette, şehirlerinin büyüklüğünden bağımsız olarak altyapının çok daha tekdüze olduğu birçok Batı ülkesinden çok farklı. Örneğin; 3 bin kişiye ev sahipliği yapan Gorny Altay köyünü hayal edin! Sadece Russian Post, Wildberries ve Ozon oraya koli teslim ediyor. Aynı zamanda, orada faaliyet gösteren karmaşık lojistik nedeniyle çevrimdışı mağazalardaki ürün seçimi son derece sınırlı. Bu sebeple online alışveriş, gıda dışı ürün kategorilerinin tamamını satın almak için büyük bir potansiyele sahip.”
“İlk üç oyuncunun pazar payı yüzde 35”
Ülkede önde gelen süpermarket zincirleri Magnit ve X5 Retail Group, daha spesifik olarak e-manavlara odaklandı. Ancak en büyük oyuncular zaten işi domine ettiğinden e-ticarette işler çok daha hızlı ilerliyor. Burmistrov, “İlk üç oyuncunun (Wildberries, Ozon ve AliExpress) pazar payı yaklaşık yüzde 35’tir. Hindistan’da pazarın ilk üç oyuncusunun pazar payı yüzde 80, Çin’de yüzde 75. Bu sebeple Rusya’nın en büyük farkı net bir lider yok! Pazar gelişmenin çok erken aşamasında ve çok parçalı durumda. Şimdilik, en büyük oyuncular, tüketicilerin dijitali benimsemesine katkıda bulunuyor. Bu da online penetrasyonu yukarı doğru itiyor. Bu nedenle rekabet önümüzdeki yıllarda daha da belirginleşecek.”
Ozon ve Wildberries, Rusya’da e-ticaret pazarının en büyük oyuncularıdır. Wildberries, ciro açısından daha büyük; Ozon ise çok daha hızlı büyüyor. Burmistrov, uzun bir süre sadece sınır ötesi e-ticareti temsil ettiği düşünülen AliExpress’in, büyüme hızının Ozon’unkinden çok daha yavaş olmasına rağmen, yerel işini de geliştirmek için adımlar attığını belirtiyor.
RUSYA’DA E-TİCARET PAZAR RAPORU İÇİN TIKLAYIN!
Rusya’da e-ticaretin güçlenen oyuncuları; Yandex ve Sber
Rusya’nın internet devi Yandex’in e-ticaret bölümü Yandex.Market, hızlı bir büyüme gösteriyor; ancak yine de düşük bir tabandan geliyor. Depo kapasitesi ve marka ağı, diğer büyük e-ticaret oyuncularının hala çok gerisinde. Ek olarak, Rusya’nın dev perakende bankası Sber’in e-ticaret bölümü yakın zamanda Sber ekosisteminin bir parçası olarak “SberMegaMarket” adlı e-ticaret oyuncusunu piyasaya sürdü. SberMegaMarket’in iddialı planları var ve sadece ilk adımlarını atıyor olsa da, Burmistrov, bu alanı izlemeye değer olduğuna inanıyor.
“2025’e kadar e-ticaret pazarı yılda ortalama yüzde 25 büyüyecek”
Burmistrov, INFOLine’ın tahminlerine atıfta bulunarak, şu bilgileri paylaşıyor; “2025 yılına kadar Rusya’da e-ticaret pazarı yılda ortalama yüzde 25 büyüyecek. Gıda ürünlerinde online satışlar ise yüzde 68 oranında büyüyecek. Yani şimdiye göre 2,5 kattan daha yüksek bir büyüme oranı kaydedecek. E-ticaret pazarında gıdanın payı şu anda sadece yüzde 5, bu küçük bir pazar; ancak 2025 yılına kadar neredeyse dörtte bire (%23,3) yükselecek.”
Rusya’da lojistik alt yapı sorunu sektörü düşündürüyor!
Rusya’da e-ticarette üstesinden gelinmesi gereken bir diğer engel de ortak bir lojistik alt yapısının olmamasıdır. ABD’de e-ticaret ekosistemi, FedEx ve hatta ABD Posta Servisi gibi şirketlere güveniyor. Rusya’da ise, hızlı iyileştirmelerle kendi lojistik ve dağıtım sistemine büyük yatırımlar yapan ulusal bir posta servisi Pochta Rossii var. Pochta Rossii çok yavaş kaldığı için e-ticaret şirketleri için hala ideal bir seçenek değil. Sonuç olarak, her şirket kendi dağıtım ağını kuruyor ve nihai tüketiciye teslimat gerçekleştirmek için yüzlerce ortağa ihtiyaç duyuyor.”
Burmistrov, bu konuda, “İkmal merkezlerine bakarsanız Wildberries’in, Ozon gibi firmaların faaliyetlerine uygun hazır tesisleri yok. Bu nedenle, bu tür tesisleri sıfırdan inşa etmek bir heves değil; bu pazar için bir gereklilik.” diyor.
Rus firmalar gölge mağazalarda dünya lideri
Rusya’nın en büyük şehirleri, en gelişmiş ve bariz e-ticaret pazarlarıdır. Resmi nüfusu 12 milyon (ve gayri resmi olarak 15 milyon) olan Moskova, hem Çekya hem de Macaristan’ın devasa bir kentsel yayılma halinde yoğunlaştığından daha büyük bir nüfusa sahip. Bu da onu bir online pazarlamacının rüyası haline getiriyor. St Petersburg’un ayrıca birkaç milyonluk bir nüfusu var. Bunun dışında toplam nüfusu 11 milyon olan ve 1 milyondan fazla sakini olan şehirler bulunuyor. Rus firmaları, bazı durumlarda müşterilere 10 dakikadan kısa sürede mal ulaştırabilen ultra hızlı teslimatları sağlamak için bu şehirlerde sözde gölge mağazaların açılmasında dünya lideri olmuştur.
Burmistrov, “Bu pazarın önde gelen oyuncularından biri olan Samokat, Almanya’nın Berlin merkezli Delivery Hero’dan daha fazla gölge mağazaya sahip ve gölge mağaza sayısı açısından yalnızca Asyalı oyunculardan sonra ikinci sırada.” diyor. “Gölge mağazalar şehrin içinde ve genellikle merkezde bulunuyor ve bu da yüksek kiralar anlamına geliyor. Pazarın bu segmenti, e-ticaret piyasası oyuncularını müşterilere teslimatı sübvanse etmeye zorluyor. Bu da düşük ortalama maliyet nedeniyle çok yatırım yoğun; ancak üç haneli büyümenin tadını çıkarıyorlar. Bu yüzden çok fazla ilgi var. Geleneksel perakendeciler de buna dahil.”
“Büyük şehirlerinde 24 saat teslimat bir norm”
Rus şirketleri bu ultra hızlı hizmete öncülük ediyor ve son zamanlarda diğer destinasyonların yanı sıra New York ve Paris’te denizaşırı operasyonlar başlatmaya başladı. Burmistrov, bu konuda şunları dile getiriyor; “Ruslar genellikle daha hızlı teslimatı severler. Belki de buna, diğer birçok ülkedeki insanlardan daha fazla alışmışlardır. Rusya’nın daha büyük şehirlerinde zaten norm olarak 24 saat teslimat kabul ediliyor. Bir online platform bunu sunmuyorsa, bu bir rakibe geçmek için bir nedendir ve gıda ürünleri için aynı gün teslimat zaten bir pazar normudur.”
E-ticaret oyuncularının fintech rekabeti
Rusya’da e-ticarete, ülkenin birçok fintech uygulaması ve hizmetinde dünyaya öncülük etmesi de katkı sağlıyor. ATM’den her para çekildiğinde telefonuna SMS mesajı gönderme fikrinin öncüsü Rus bankaları oldu. Bu bankalar, Rus fintech’inin olduğundan daha iyi ve daha geniş bir hizmet yelpazesi sunduğu noktaya kadar yenilik yapmaya devam etti.
Burmistrov, “Ozon, fintech dikeyini 2019’un başlarında geliştirmeye başladı. Bir milyondan fazla kartın çıkarıldığı kendi markalı banka kartına sahip.” diyor. Wildberries, fintech’te genişlemek için bir banka satın alırken, Ozon, Oney Bank’ı satın alarak bankacılık lisansı aldı. Ozon, ayrıca, satıcılar gibi B2B izleyicileri için tekliflerini geliştirmek üzere bir mikrofinans kuruluşu kaydettirdi. Yandex de kendi bankasını satın aldı ve hem satıcılar hem de alıcılar için fintech ürünlerini aktif olarak geliştirmeyi planlıyor.”
RUSYA’DA E-TİCARET PAZAR RAPORU İÇİN TIKLAYIN!
