UNCTAD raporunda yer alan bilgilere göre, 2020 yılı, dünya üzerindeki tüm dengelerin değiştiği bir yıl oldu. Özellikle dijital ve e-ticaret sektörlerinde daha önce görülmemiş bir büyümeye görüldü. Ekonomilerin düşüşe geçtiği bir zamanda Covid-19, e-ticaret ve dijital dünyadaki artışa neden oldu. İnsanlar evde kaldıkça dijital dünyaya daha fazla adapte oldular. Küresel pazarda e-ticaret, 2020 yılında yüzde 17 oranında büyüdü.
Bozkır: E-ticaret, muazzam bir potansiyel sunuyor
Birleşmiş Milletler’in 75. Genel Kurul Başkanı Volkan Bozkır, e-ticaret büyümesinin Covid-19 salgını sonrasında da devam edeceğini söyledi. Bozkır, “Covid-19’dan çok önce gerçek olan dijital uçurum, ortak çabalarımız ve uluslararası desteğimizle ortadan kaldırılabilecek bir zorluktur.” dedi. Bozkır, “E-ticaret, muazzam bir potansiyel sunuyor. Bu nedenle, hızla ortaya çıkan bu araçtan yararlanmak için çaba gösterilmelidir.” sözlerini kaydetti. Bozkır, konuyla ilgili BM çapındaki çalışmalar kapsamında 27 Nisan 2021’de dijital işbirliği ve network üzerine 1 günlük üst düzey tematik bir toplantı yapılacağını duyurdu.
“Üreticiler dijital dünyaya uyum sağlamalı”
Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD) Genel Sekreter Vekili Isabelle Durant ise, dijital dünyaya ayak uyduran işletmelerin ve tüketicilerin, pandemi yüzünden yaşanan ekonomik sıkıntıların hafiflemesini sağladığını kaydetti. Durant, şöyle devam etti; “Covid-19 salgını, günlük yaşamımızı etkisi altına almaya devam ediyor. Dijital dünyaya adapte olabilen işletmeler ve tüketiciler bu krizi nispeten daha rahat atlattı. Sahanın içindeki oyuncuların, yani üreticilerin dijital dünyaya mümkün olduğu kadar uyum sağlaması gerekiyor.”
Bazı ülkeler krizi fırsata çevirdi; bazıları fırsatlardan yararlanamadı
UNCTAD Raporu, 2020’de yükselişe geçen bu eğilimin Covid-19 sonrası da devam edeceğini öngörüyor. Bazı ülkeler pandemi krizini fırsata çevirirken, bazıları da bu fırsatı değerlendiremedi. UNCTAD Teknoloji ve Lojistik Direktörü Shamika Sirimanne, “E-ticaretin potansiyelinden yararlanan ülkeler bu süre zarfında krizi fırsata çevirdi. Bu fırsata sahip olamayan ülkeler, daha geri planda kaldı.” dedi.
Örneğin; Latin Amerika’nın online pazaryeri Mercado Libre, 2020 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki yıla kıyasla iki kat fazla ürün sattı. Afrika e-ticaret platformu Jamia, 2020’nin ilk altı ayında satışlarını yüzde 50 oranında arıttı. Çin’in online perakende satış payı, Ağustos 2019 ila Ağustos 2020 arasında yüzde 19,4’ten yüzde 24,6’ya yükseldi. Kazakistan’da perakende satışların online payı ise yüzde 9,4’e yükseldi. Tayland’da ise, Mart 2020 itibariyle 1 hafta içinde alışveriş uygulamalarının indirilme sayılarında yüzde 60 artış oldu.
Dünyanın az gelişmiş ülkelerinin çoğunda ise tüketiciler ve işletmeler, kısıtlamalar ve engellemeler nedeniyle e-ticaret fırsatlarından yararlanamadı. Bu engellemeler arasında; yaygın olmayan kart kullanımı, tüketicilerin güven eksikliği, hükümetlerin e-ticaret kısıtlamaları yer alıyor.
Dijital bölünme artacak
E-ticaret, uzaktan çalışma ve bulut bilişim için kullanılan birçok çözüm, esas olarak Çin ve ABD merkezli olan büyük şirketler tarafından sağlanıyor. Covid-19 salgını sırasında bazı küçük işletmeler de e-ticaret pazarına girdi; ama dev e-ticaret markalarının gerisinde kaldılar. UNCTAD Dijital Ekonomi Başkanı Torbjörn Fredriksson, bu konuda şu ifadelere yer verdi; “Risk şu an dünya genelinde devam ediyor. Salgın henüz bitmedi. Acı gerçek ise, şu anda devam eden dijital bölünme bundan sonra daha da kötü seviyelere çıkacak.”
Bazı hükümetler pandemide e-ticareti kolaylaştırdı
Birçok ülke pandemiye kısa vadeli müdahalelerde bulundu. Ancak gelişmekte olan birçok ülke salgın sırasında stratejik hamleler uyguladı. Örneğin; Orta Amerika ülkesi Kosta Rika hükümeti, online platforma sahip olmayan işletmeler için online platformlar oluşturdu. Et ve balık ürünleri arasındaki ticareti kolaylaştırmak için bir akıllı telefon uygulaması ve mesajlaşma hizmeti geliştirildi. Afrika ülkesi Senegal, nüfusun tüm kesimlerinde e-ticaretin faydaları hakkında bilgilendirme ve farkındalık kampanyası yürüttü. Asya ülkelerinden Endonezya, küçük ve orta ölçekli işletmeler arasında dijitalleşmeyi hızlandırmak için bir kapasite geliştirme programı başlattı.
UNCTAD’ın hükümetlere tavsiyeleri
Rapor, e-ticaretten daha kapsayıcı faydalar sağlamak için üç paydaş grubu tarafından alınması gereken tedbirleri de ortaya koyuyor. Buna göre, hükümetlerin, sadece tüketiciler değil, dijital ekonomide daha fazla yerel işletmenin üretici olabilmesi için ulusal dijital hazırlığa öncelik vermesi gerektiği belirtiliyor. Rapora göre, etkin bir e-ticaret ekosistemi oluşturmak, dijital ve ticaret altyapısını iyileştirmek, dijital ödemeleri kolaylaştırmak ve online işlemler ve güvenlik için uygun yasal ve düzenleyici çerçeveler oluşturmak için kamu politikasında ve iş uygulamalarında değişiklikler gerekiyor.
Dijital ticaretten değer elde etmek için dijital girişimciliğin merkezi bir odak noktası haline gelmesi gerektiği belirtilen raporda, “Küçük işletmeler için daha hızlı dijitalleşme ve özellikle kadınlar için yeniden beceri kazandırma gibi dijital girişimciliğe daha fazla dikkat edilmesi gerekiyor.” ifadeleri yer aldı. Son olarak, uluslararası toplumun bu fırsatlardan yararlanmak için hükümetlerle ve özel sektörle birlikte çalışmanın yeni, cesur ve akıllı yollarını bulması gerektiği vurgulandı.
