Çin, Japonya ve Güney Kore de dahil olmak üzere Asya Pasifik ülkeleri, dünya nüfusunun yaklaşık üçte birini ve gayri safi yurtiçi hasılasını kapsayan dünyanın en büyük bölgesel serbest ticaret anlaşmasını imzaladı. RCEP anlaşması, Çin’in Asya-Pasifik bölgesindeki ekonomik hakimiyetini artıracak. Anlaşma, ABD ve Avrupalı şirketleri serbest ticaret bölgesinin dışında bırakıyor. Böylece ABD’li ve Avrupalı şirketler bölgede dezavantajlı konuma geliyor.
RCEP, küresel GSYİH’nin yüzde 30’una tekabül ediyor
Avustralya, Yeni Zelanda ve Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği’nin 10 üyesini de içeren 15 ülkeden üst düzey yetkililer, Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği’nin (ASEAN) 37. Liderler Zirvesi’nin son gününde Bölgesel Kapsamlı Ekonomik Ortaklık (RCEP) imza attı. Zirveye neredeyse Vietnam ev sahipliği yaptı. ASEAN üyeleri; Brunei, Kamboçya, Endonezya, Laos, Malezya, Myanmar, Filipinler, Singapur, Tayland ve Vietnam ile birliğin diyalog ortaklarından Avustralya, Çin, Japonya, Güney Kore ve Yeni Zelanda liderleri, 8 yıllık müzakerelerin ardından dünyanın en büyük serbest ticaret anlaşmasına imza attı.
Çin ve Güney Kore, Yeni Zelanda, Avustralya ve Japonya’nın da dahil olduğu Asya-Pasifik bölgesindeki 15 ülke ve toplam 26,2 trilyon dolarlık gayrisafi yurt içi hasılayı (GSYİH) kapsayan dünyanın en büyük serbest ticaret anlaşması, 2030 yılına kadar küresel ekonomiye yılda yaklaşık 200 milyar dolar ekleyebilir. ASEAN üyesi 15 ülkenin 2,2 milyarlık nüfusunu kapsayan RCEP, küresel gayri safi yurt içi hasılanın yüzde 30’una tekabül ediyor.
“Büyük bir dönüm noktası”
Anlaşmanın imzalanmasının ardından konuşan Singapur Başbakanı Lee Hsien Loong, “RCEP” anlaşmasını “büyük bir dönüm noktası” olarak niteleyerek, “Sekiz yıl boyunca yapılan 46 müzakere ve 19 bakanlık düzeyinde görüşmelerin ardından bugünlere geldik. Bu süreçte yorulmadan çalışan ilgili ülkeler ve bakanların çabalarına çok minnettarım.” dedi. Singapur Başbakanı Lee, küresel büyümenin yavaşladığı bu zamanlarda RCEP anlaşmasının ileriye dönük büyük bir adım olduğunu ifade etti.
Malezya Uluslararası Ticaret Bakanı Muhammed Azmin Ali ise, RCEP’in kan, ter ve gözyaşıyla örülmüş 8 yıl süren pazarlıkların sonucu varılmış bir anlaşma olduğunu belirterek, bölgede yeni bir dönemin başlayacağını söyledi. Çin Başbakanı Li Keqiang de, sanal imzalama töreni sonrası, “Mevcut küresel koşullar altında RCEP’nin 8 yıllık müzakerelerin ardından imzalanması bulutların arasında bir ışık ve umut ışığı getirdi. Açıkça gösteriliyor ki çok taraflılığın doğru yol olduğunu, insanlığın ilerlemesini ve küresel ekonominin doğru yönünü temsil ediyor.” ifadelerini kullandı.
Bölgesel Kapsamlı Ekonomik Ortaklık Anlaşması
RCEP, “dünyanın en büyük serbest ticaret anlaşması” olarak kayıtlara geçti. ASEAN üyesi ülkeler ile müzakereler 2012 yılında başlamıştı. Müzakerelerde Çin, Japonya, Güney Kore, Avustralya, Yeni Zelanda ve Hindistan arasında sürdürüldü. Anlaşmanın 2 yıl içinde sonuçlandırılması hedefleniyordu. Bölge ülkelerinin farklı ticari öncelikleri sebebiyle anlaşma sürekli ertelendi. 2019 ASEAN Artı Üç Zirvesi’nde Hindistan, Çin ürünlerinin ülkeye ucuz fiyatlarla girmesi endişesi sebebiyle RCEP müzakerelerinden çekildi.
“Çin’in yeni ipek yolu projesi girişimi”
Gümrük vergilerinin düşürülmesi ve blok içinde hizmet ticaretinin açılması konuları içeren anlaşma ABD’yi kapsamıyor. Şu anda feshedilmiş Washington ticaret girişimine karşı Çin önderliğinde bir alternatif olarak görülüyor. National University of Singapore Business School öğretim üyesi ticaret uzmanı Alexander Capri’ye göre RCEP, “Çin’in yeni ipek yolu projesi girişimi”. Capri, “Çin etrafındaki geniş bölgesel jeopolitik hedeflerini sağlamlaştırıyor.” diyor.
RCEP’i imzalayan devletlerin çoğu koronavirüs salgını ile yoğun bir şekilde mücadele ediyor. Bu sebeple RCEP’in, pandeminin felç edici ekonomik maliyetini hafifletmeye yardımcı olabileceği umuluyor. RCEP imzacılarından Endonezya, son yirmi yılın ilk resesyonunu yaşarken, Filipinler ekonomisi son çeyrekte yıllık %11,5 küçüldü.
Asya Ticaret Merkezi’nin yönetici müdürü ve Singapur merkezli bir danışmanlık şirketi sahip olan Deborah Elms, “Covid-19, bölgeye ticaretin neden önemli olduğunu ve hükümetlerin pozitif ekonomik büyüme elde etmek için neden her zamankinden daha istekli olduğunu hatırlattı.” ifadelerini kullandı.
Liderler, anlaşmanın imzalanması ile birlikte Covid-19 salgının yan etkilerini aşağıya çekeceğini ön görüyor.
Hindistan anlaşmada yer almadı
Hindistan, ülkeye giren ucuz Çin malları konusundaki endişeler nedeniyle geçen yıl anlaşmadan çekildi ve pazar günkü sanal imza sırasında yer almadı. Anlaşmayı imzalayanlar, Yeni Delhi’nin “stratejik önemini” kabul ederek, halihazırda iki milyardan fazla insanı kapsayan anlaşmaya gelecekte yeniden katılacağını umduklarını söylüyor.
Anlaşma, her ülke için ayrı gereksinimleri karşılamadan blok içinde herhangi bir yere ürünlerini ihraç etmelerine izin vererek maliyetleri düşürmeye ve şirketlerin faaliyetleri kolaylaştırmaya yardımcı olacak. ABD Başkanı Donald Trump yönetiminde ABD’nin ticaret anlaşması olan Trans-Pasifik Ortaklığından (TPP) geri çekilmesi ile birlikte yıllar sonra RCEP anlaşması imzalanması Çin’in bölgedeki ticaret kurallarını tasarlaması için yeni bir fırsat olarak görülüyor.
RCEP, e-ticarette yeni kurallar getirecek
RCEP; Çin, Japonya ve Güney Kore arasındaki ilk serbest ticaret anlaşması olması sebebiyle dikkat çekiyor. Anlaşma, imzacı ülkeler arasındaki gümrük vergilerini düşürerek, tedarik zincirini güçlendirmeyi hedefliyor. Ayrıca, yeni e-ticaret kuralları oluşturmayı da amaçlıyor.
İmzacılar, tercihli tarifelere erişim için yeni bir kurallar dizisi uygulayacak. Siber güvenlik ile başa çıkmak için en iyi uygulamalar konusunda işbirliği yapacaklar ve bilgi alışverişinde bulunacaklar. RCEP ülkeleri, siber güvenlik açısından yetkililerin yanıt verme kapasitesini geliştirmek için en iyi uygulamalar konusunda işbirliği yapacak. Bu konuda bilgi alışverişinde bulunmayı taahhüt ettiler.
Diğer değişiklikler arasında; telekomünikasyon, profesyonel ve finansal hizmetler gibi bölge genelinde hizmet ticareti için yeni bir kapsam öngörülüyor. Diğer başlıklar da şunlar; gümrük prosedürleri, karantina ve teknik standartlar gibi alanlar dahil olmak üzere tarife dışı engellerle mücadele için geliştirilmiş mekanizmalar; işletmeler için daha fazla yatırım kesinliği; işletmelerin online ticaret yapmasını kolaylaştıracak yeni e-ticaret kuralları; fikri mülkiyete ilişkin ortak bir kurallar dizisi ve bölgesel üretim zincirleri içinde imza sahibi pazarların rekabet gücünü artırmayı amaçlayan kabul edilmiş menşe kuralları.
RCEP’te e-ticaretle ilgili bölüm
RCEP’te taraflar, e-ticareti ve e-ticaretin küresel olarak daha geniş kullanımını, işbirliğini geliştirmeyi amaçlayan Elektronik Ticaret Bölümü (e-Ticaret) dahil etti. Bu bölüm, tarafları elektronik araçlar kullanarak ticaret yönetimini ve süreçlerini iyileştirmeye teşvik eden hükümleri ortaya koyuyor. Buna göre, taraflar, e-ticaret kullanıcılarının kişisel bilgilerinin korunması da dahil olmak üzere e-ticaret gelişimi için elverişli bir ortam yaratan ve elektronik ticareti kullanan tüketiciler için koruma sağlayan yasal bir çerçeve benimseyecek.
RCEP E-Ticaret Bölümü, bilgi işlem tesislerinin konumu ve sınır ötesi aktarımla ilgili hükümler aracılığıyla bazı verilerle ilgili sorunları da ele alıyor. Taraflar ayrıca, DTÖ Bakanlar Kararına uygun olarak, elektronik iletimler için gümrük vergilerinin uygulanmaması yönündeki mevcut uygulamayı sürdürmeyi kabul etti. Bu bölümün yorumlanmasında ve uygulanmasında herhangi bir farklılık olması durumunda, taraflar önce iyi niyetle istişarelerde bulunacak ve karşılıklı olarak tatmin edici bir çözüme ulaşmak için her türlü çabayı gösterecek.
