Amerika’da başlayan Black Friday, günümüzde birçok ülkede indirimli alışveriş dönemidir. Türkiye’de de farklı isimlerle fiziksel ve online mağazalarda indirim kampanyaları düzenlenmektedir. Online pazaryerleri, Black Friday’e özel indirimler yapmaktadır. Peki, herkesin mağazalara akın ettiği; online alışveriş sitelerinin farklı kampanyalar düzenlediği; mağazalarda izdiham görüntülerinin yaşandığı Black Friday nedir, e-ticaret için önemi nedir? İşte cevapları…
Black Friday Nedir?
“Black Friday” ya da Türkçe adıyla “Kara Cuma”, aslında alışveriş çılgınlığının yol açtığı olumsuzlukları ifade eden bir terimdir. Alışveriş yapmak isteyenlerin sebep olduğu aşırı araç trafiği, stres ve aşırı harcamaya atıf yaparak, “kara bir gün” yaşandığını ifade eder.
Peki, Kara Cuma nedir ve neden bu isim kullanılıyor? İndirimli alışveriş avantajlarından faydalanmak isteyen tüketiciler Kara Cuma gününde mağazaların önünde kuyruk oluşturur; bazen de izdihama yol açar. Caddeler araçlarla dolar. Trafik yoğunluğu, farklı görevlerde çalışanlar ve diğer insanlar için adeta bir kabustur. Bu sebeple birçok insan için “kara” bir gündür. Alışveriş çılgınlığının simgesi haline gelen indirim günü, yaşattığı meşakkatler sebebiyle insanların diline “Kara Cuma” olarak yerleşmiştir.
Kısaca Kara Cuma; toplumsal olumsuzluklar, abartılı alışveriş, birçok çalışanın fazla mesai yapması, mağaza sahiplerinin ya da işverenlerin çalışanları sömürmesi gibi durumlar sebebiyle bu adı almıştır. Yani toplumsal açıdan “kara bir gün” yaşandığı için Kara Cuma, birçok insan için “kara” bir gündür.
Black Friday’in Tarihi
Amerika’da 1932 yılında Şükran Günü’nün ertesi günü, “Noel alışveriş sezonunun başlangıcı” olarak kabul edildi. Bu yıldan itibaren özellikle ünlü markalar ürünlerinde büyük indirimler yapmaya başladı. Ancak günümüzdeki anlamıyla “Black Friday” terimi, tarihte ilk kez 1961 yılında bazı gazetelerde kullanılmıştır. 1961 Şükran Günü’nün ertesi günü olan cuma günü, Amerika’nın Philadelphia eyaletinde indirimli alışveriş yoğunluğundan dolayı trafikte ve caddelerde birçok zorluk yaşanmıştır. Tatil sezonunda trafik sıkışıklığı ve kalabalığı ifade etmek amacıyla “Kara Cuma” ifadesi kullanılmıştır. Yani bu terim, 1960’lı yıllarda Şükran Günü’nden sonraki gün sokaklarda meydana gelen kalabalığı ifade etmek amacıyla kullanılmaya başlanmıştır.
Kara Cuma terimi ilk kez 1966 yılında pullarda kullanılmıştır. 1980’li yıllardan itibaren de perakendecilerin büyük indirimler yaptığı bir gün olmuştur. 2000’li yıllarda büyük mağazalarda dev indirim kampanyaları uygulanmaya başlanmıştır. Özellikle 2005 yılından bu yana alışveriş çılgınlığının doruğa çıktığı bir gün olmuştur. 2010’lu yıllarda bu indirim günleri online mağazalara taşınmış; e-ticaret siteleri bu günde indirim kampanyalarına başlamıştır.
Günümüzde ise Kara Cuma, tek bir gün değil günlere yayılan indirim kampanyalarını temsil eden bir dönem olarak görülmektedir. Farklı ülkelerde “Kara Cuma” yerine farklı isimlerle indirim günleri düzenlenmektedir. Örneğin; “Cyber Monday” (Siber Pazartesi) veya “Muhteşem Cuma” gibi Black Friday’in online versiyonu olan alternatif indirim günleri de düzenlenmektedir. Cyber Monday günleri, Kara Cuma’dan sonraki ilk pazartesi günüdür; bu günde e-ticaret sitelerinde büyük indirimler yapılır.
Black Friday Ne Zaman Başlar?
Black Friday, takvim olarak Amerika’da kutlanan Şükran Günü’nden sonraki ilk cuma günüdür. Şükran Günü, kasım ayının dördüncü haftasındaki perşembe günü kutlanır. Ertesi gün de Kara Cuma günüdür. 2020 Black Friday, 27 Kasım 2020 Cuma günüdür. Şükran Günü’nün en önemli kutlama sembolü hindidir; Black Friday ise indirim ile karakterize bir gündür.
Black Friday’de Neler Oluyor?
Black Friday, tamamen alışveriş temalı bir gündür. Mağazalar indirim yarışına girer ve herkes ihtiyacı olsun olmasın birçok ürünü sepetine doldurur. Bu hem fiziksel mağazalarda hem de online mağazalarda böyledir. Bu günde en büyük indirim genellikle elektronik eşya ürünlerinde yapılıyor. Televizyon, beyaz eşya, akıllı telefon ve bilgisayar ürünleri ve elektronik sarf malzemelerinde büyük indirimler oluyor. Kara Cuma’da büyük indirim uygulanan diğer önemli ürün kategorisi de tekstil ya da moda kategorileridir.
Birçok ülkede okullar açılırken ve yaz dönemlerinde indirim kampanyaları düzenleniyor; ancak en büyük indirimler bu günlerde yapılıyor. Günlük ve trend kıyafetler, elbiseler büyük indirimlerle alıcı bulur. Kadınlar giyim mağazalarına ilk adımı atan kişi olmak için birbirleri ile yarışır. Ancak pandemi, bu izdiham ve kargaşa görüntülerine son veriyor! 2020 Black Friday yoğunluğu online mağazalarda yaşanıyor.
Black Friday’de Nelere Dikkat Edilmelidir?
2020 yılı, pandemi sebebiyle e-ticarete yönelişin beklenenin çok üstünde arttığı bir yıl oldu. Tüketiciler, fiziksel mağazalar yerine artık daha çok e-ticareti veya e-ihracat sitelerini tercih ediyor. Peki, pandemi sebebiyle 2020 Black Friday’de nelere dikkat edilmelidir?
- Fiziksel mağazalarda kalabalık alanlardan, uzun kuyruklardan ve izdiham alanlarından uzak durulmalıdır.
- Mağazalar yerine mümkün olduğunca e-ticaret siteleri tercih edilmelidir.
- Markaların e-ticaret indirimleri takip edilerek Kara Cuma’yı beklemeden indirimlerden faydalanılabilir.
- İndirim ya da promosyon kodları takip edilerek, daha fazla indirim fırsatı elde edilebilir.
2020 Black Friday ve E-Ticaret İçin Önemi
Black Friday, fiziki mağazalarda kalabalık, izdiham ve kargaşa anlamına geliyor. Bu sebeple 2020 Black Friday, koronavirüs (Covid-19) pandemisinin de etkisi ile e-ticaretin önemini bir kat daha artırıyor. Sosyal mesafeyi korumanın zor olduğu fiziksel mağazalar yerine e-ticaret alışverişi tercih eden tüketiciler, e-ticaret sitelerine yöneliyor. Böylece Kara Cuma sebebiyle indirim kampanyaları başlatan e-ticaret sitelerinin sunduğu fırsatlardan da yararlanmış oluyorlar.
Yani Black Friday, 2020 yılında, geçmiş yıllara göre e-ticaretin daha fazla tercih edildiği bir gün oluyor. Farklı ölçeklerdeki markalar da bunun bilinci ile tüketicileri için risk oluşturan mağazalar yerine Kara Cuma için online alışveriş fırsatları sunuyor. 2020’de birçok marka, Kara Cuma gibi indirim günlerini beklemeden farklı kampanyalara ve indirimlere başladı. Bu dönemi fırsat bilen perakendeciler, mağazalarında tüketici kalabalığını önlemek için erken indirim kampanyaları ile Kara Cuma’da ortaya çıkabilecek lojistik yoğunluğu farklı günlere yaymayı tercih ediyor.
E-Ticaret Siteleri Black Friday’de Nasıl Olmalıdır?
Black Friday, e-ticaret siteleri için büyük bir fırsattır. Özellikle pandemi sebebiyle e-ticarete yönelen online tüketicileri çekmek için önemli bir dönemdir. Bu sebeple online mağazalar, bu indirim günlerine özel bazı uygulamalara yapmalıdır. Kara Cuma, neredeyse tüm online alışverişlerde e-ticaret siteleri için trafik artışı demektedir. Ancak bu trafik artışı; sitenin hızı, performansı ve müşteri deneyimi oranları düşük olursa hüsrana yol açabilir.
Bu günlerde e-ticaret siteleri yoğun online tüketici ile karşılaşır. Bu sebeple e-ticaret sitesi bu trafiği karşılayabilecek altyapıda ve hızda olmalıdır. Web sitelerini yavaşlatan faktörler şunlardır;
- Üçüncü taraf web sitesi bileşenleri ve uygulamaları
- Aşırı yüklenmiş API’ler
- Yoğun trafiğe uygun olarak düzenlenmemiş ve ölçeklenebilirlik eksikliği olan sunucular
- Fazla grafik bileşeninden kaynaklanan yavaş yükleme süresi
Online tüketiciler online alışveriş yaparken; 404 hataları, sitenin geç yüklenmesi, ürün bilgilerinin eksik olması, sepette indirimlerin görülmemesi ya da kuponların geçersiz olması gibi sorunlara anında tepki verir ve siteyi terk eder. Ayrıca; “Üzgünüz!”, “Şu anda çok popüleriz!”, “Bir saniye bekle…”, “Şu anda web sitemizi çok yüksek bir ziyaretçi hacmi alıyoruz.”, “Üzgünüm, bir dakikaya ihtiyacımız var.” gibi uyarı mesajlarından nefret eder. Bu sebeple bu gibi indirim günlerinde e-ticaret siteleri özel olarak tasarlanmalı; satışlardaki artış göz önüne alınarak e-ticaret sitesi yoğun trafiğe göre hazırlanmalıdır.
Black Friday İstatistikleri
- 2019 yılında Black Friday günü 93,2 milyon tüketici online alışveriş yaptı.
- 2019’da online Kara Cuma alışveriş satışları 7,4 milyar dolara ulaştı; bu miktar tüm zamanların en yüksek seviyesi oldu.
- Yıl içinde tüm perakende satışların yüzde 30’u Kara Cuma’dan Noel’e kadar olan dönemde gerçekleşiyor.
- Kara Cuma indirimlerinde tüketiciler, ortalama yüzde 37 tasarruf sağlıyor.
- Alışveriş yapanların yaklaşık yüzde 40’ı, 2019 Black Friday’de online alışveriş yaptı.
- 2019’da Kara Cuma’da 2,9 milyar dolarlık cep telefonu satışı gerçekleşti.
- Kadınların yüzde 50,4’ü, potansiyel olarak Kara Cuma müşterisidir.
- Kara Cuma’daki tüm satışların yaklaşık yüzde 55’i global online pazaryeri Amazon’da gerçekleşti.
- Ortalama bir yetişkin, Black Friday’de 400 dolar harcamayı planlıyor.
