Kira giderlerinden AVM’lerdeki ortak alan giderlerine kadar markaların birçok sorunu ile yakından ilgilenen Birleşmiş Markalar Derneği; kamu ve akademik çevreler için sivil bir otorite, perakende markalar için güvenli liman olarak görülüyor.
Üye markaların 76 bin mağazası ve satış noktası bulunuyor
Birleşmiş Markalar Derneği, 22 yıl önce hazır giyim başta olmak üzere perakende sektöründen firmaların katılımı ile kuruldu. Ayakkabı, iletişim, optik, mobilya, küçük mutfak ürünleri, kozmetik, aksesuar, ev tekstili ve dekorasyonu, çok katlı mağazacılık ve e-ticaret firmalarının katılımı ile üye sayısı her geçen gün artıyor. 2017 yılında 146 olan üye sayısı Nisan 2023 itibarıyla 201’e yükseldi.
Türkiye’nin önde gelen yaklaşık 500 markasını temsil eden Birleşmiş Markalar Derneği’ne üye markalar, ülke genelindeki AVM’lerde bulunan mağazaların ortalama yüzde 55’ine tekabül ediyor. Bazı AVM’lerde bu oran yüzde 70’in üzerine çıkıyor. Üyelerin 59 bini yurt içinde, 17 bini yurt dışında olmak üzere 76 bin civarında mağazası ve satış noktası bulunuyor. Mevcut üye profiline göre BMD, perakende sektörünün en güçlü sivil toplum kuruluşları arasında yer alıyor.
Türkiye’yi bölge ve dünya modasına yön veren ülke konumuna taşımak ve İstanbul’u markalar merkezi haline getirmek için faaliyet gösteren Birleşmiş Markalar Derneği, markalaşma ve diğer sektörel konularla ilgili çalışmalarda hem kamu otoritesi hem de akademik çevreler tarafından muhatap olarak kabul ediliyor.
“Çalışmalarımız sonucu dövizle kira uygulamasına son verildi”
Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel, Birleşmiş Markalar Derneği’nin temsil gücü ve üyelerine sağladığı avantajlara değindi. Öncel, “Kategorileri farklı olsa da markaların hemen hepsinin ortak sorunları var. Tekil olarak üstesinden gelinemeyecek bu sorunları, çözüm önerileriyle ve ‘adil ticaret’ ilkesi çerçevesinde ortak bir talep halinde sunduğumuzda daha kolay yol alınabiliyor.
Uygulamada bu konuyla ilgili birçok örnek verebilirim. Örneğin; bir zamanlar dövizle kira, markalarımız için çok ağır bir maliyet kalemi oluşturuyordu. Birleşmiş Markalar Derneği olarak konuyu ısrarla gündemde tuttuk. Mülk sahibini de mağdur etmeyecek çözüm önerilerimizi ortaya koyduk. Bütün bu çalışmalarımızın sonucunda 2018 sonbaharında Cumhurbaşkanlığı kararı ile dövizle kira uygulamasına son verildi.” diye konuştu.
“AVM’lerde denetlenemeyen ve şeffaf olmayan ortak alan giderleri de yıllarca markalarımız için önemli bir gider kalemi oluşturuyordu.” diyen Öncel, şöyle devam etti:
“Yine ısrarlı takibimiz sonucu ortak alan giderleriyle ilgili taleplerimizi büyük ölçüde karşılayan yönetmelik değişikliği ve yasal düzenleme yapıldı. Son dönemde enerji fiyatları markalarımız için yüksek bir maliyet kalemi oluşturuyor. Zaten yüksek olan elektrik için AVM mağazalarında ulusal tarifeye göre yüzde 50-60 daha yüksek bir bedel ödüyoruz. Bu sorunun çözümü için de ilgili bakanlıklar ve diğer muhataplar nezdinde girişimlerimiz devam ediyor. En kısa zamanda bir çözüm bulunabileceğini ümit ediyoruz.”
Ortak alan giderlerinde şeffaflık
Birleşmiş Markalar Derneği Başkanı Öncel, “Markalar açısından kiralar ve ortak alan giderleriyle ilgili sorunun tamamen çözüldüğünü söyleyebilir miyiz?” sorusu üzerine ise şu bilgileri verdi: “Dövizle kira uygulamasının sona ermesi markalarımız açısından önemli bir kazanım. Ancak enflasyona paralel olarak kiralarda da yüksek artışlarla karşı karşıya kalıyoruz. Yüksek kira maliyeti de er veya geç maliyete yansıyor ve enflasyon olarak geri dönüyor. Dolayısıyla biz kira artışlarının bir yıl süreyle TÜFE ortalamasının yüzde 60’ı ile sınırlandırılmasını, mülk sahibinin kaybının da vergi istisnaları ile giderilmesini öneriyoruz.
Ortak alan giderleri konusunda da yasa ve yönetmelik hükümleri açık olmakla birlikte birçok AVM’de ne yazık ki şeffaflık konusunda ‘ticari sır’ gerekçesi ile gerekli adımların atılmadığını görüyoruz. Anketlerimizde üyelerimizin yüzde 98’i ortak alan giderlerinde halen şeffaflık olmadığını belirtiyor. Gider kalemleri açıklanmadığı için harcamaların ne kadar verimli kullanıldığını göremiyoruz. Yüksek genel gider, maliyetlerimizi artırıyor ve bu da sonuç olarak enflasyonla mücadeleyi olumsuz etkiliyor.”
“Üyelerimizin yüzde 30’u toplam cironun yüzde 10’unu online satışlardan elde ediyor”
Markaların e-ticaret performansına da değinen Öncel, “Organize perakende için e-ticaret nasıl bir gelişim izliyor, markaların cirosunda e-ticaretin payı ne kadar?” sorusuna şu cevabı verdi:
“E-ticaret pandemiyle birlikte önemli bir sıçrama yakaladı. Online satışlarla ilgili 5 yıl sonrası için öngörülen hedeflere, pandemiyle geçen bir yılda ulaşıldı. Bankalararası Kart Merkezi (BKM) verilerine göre, 2022’de toplam 3,7 trilyon TL’lik kartlı ödemenin yüzde 26’sının internet üzerinden yapıldığı görülüyor. Bu önemli bir oran. Birleşmiş Markalar Derneği üyelerinin toplam cirosu içindeki online satışların payı da giderek artıyor.
Üyelerimizin yaklaşık yüzde 30’u toplam cironun en az yüzde 10’unu online satışlardan elde ediyor. Sayıları az olmakla birlikte bazı üyelerimizde bu oran yüzde 30-40’a kadar çıkabiliyor. E-ticaretin payındaki artışa rağmen fiziki mağazalar markalarımız için hala ana satış kanalı olmaya devam ediyor. Önümüzdeki yıllarda da fiziki mağazaların ağırlığını koruyacağını öngörüyoruz. Fiziki mağazalarla online satışın birbirini tamamlayan kanallara dönüşeceği bir süreci yaşıyoruz. Örneğin; müşteri mağazaya gidiyor, ürünü deneyimliyor ama siparişini internet üzerinden veriyor. Önümüzdeki dönemde müşterinin bu beklentisine uygun en iyi kurguyu yapan markaların fark yaratacağını ve daha avantajlı konuma geleceğini söyleyebiliriz.”
BMD-Trendyol iş birliği
Sinan Öncel, BMD üye markalarının küresel pazarlarla buluşturmak için Trendyol ile yaptığı iş birliğine de değindi. BMD markalarının yurt dışına açılımında fiziki mağazaların yanı sıra online satış kanallarının öneminin de giderek arttığına işaret eden Öncel, “Trendyol ile 1 yıl önce başlattığımız iş birliğini bu anlamda markalarımız açısından büyük bir fırsat olarak görüyorum. Hazır giyim, ayakkabı, ev tekstili, kozmetik, küçük ev aletleri kategorileri başta olmak üzere üyelerimizin büyük bölümünün bu fırsatı en iyi şekilde değerlendireceklerine ve Trendyol’un operasyonunun bulunduğu tüm ülke pazarlarına erişim için etkili bir satış kanalı yaratacağımıza inanıyorum.” sözlerini ifade etti.
“Türkiye yabancılar için cazip bir alışveriş merkezi”
Turistlerin yaptığı alışverişin cirolara katkısı hakkında değerlendirmelerde de bulunan Birleşmiş Markalar Derneği Başkanı, “Markalarımız için elbette yerli müşteri her zaman ilk sırada yer alıyor. Ancak gerek ürün kalitesi, gerekse fiyatların birçok ülkeye göre çok daha uygun ve rekabetçi olması Türkiye’yi yabancılar için cazip bir alışveriş merkezi haline getiriyor.
Pandemiyle geçen iki yılın ardından 2022’de ülkemizi 45 milyon yabancı ziyaret etti. Turist sayısındaki artış ve fiyatların rekabetçi olması markalarımızın yabancılara satışına da pozitif yansıdı. Özellikle yaz sezonunda turistin yoğun olduğu tatil bölgelerindeki mağazalarda cironun yarıdan fazlası yabancılardan geldi. Alışverişe turist katkısını BKM’nin verilerinden de görebiliyoruz. BKM verilerine göre geçen yıl ülkemizde 3,7 trilyon liralık kartlı harcamanın 366 milyar TL’lik bölümünü, yani yaklaşık yüzde 10’unu yabancılar yaptı. Yabancıların bu ilgisi markalarımızın uluslararası bilinirliliğine doğal olarak olumlu yansıyor.”
“Fiyat artışlarıyla cirolarda yüzde 60-80 artış dikkat çekiyor”
2023 yılı için ciro ve adet satışları konusunda öngörülerde de bulunan Sinan Öncel, “Markalarımız için cirodan daha çok adet satışları önem arz ediyor. Marttan marta bir yıllık değişime baktığımızda adet satışları ortalamada aynı kalırken, maliyete bağlı fiyat artışlarının etkisiyle cirolarda yüzde 60-80 düzeyinde artış dikkat çekiyor. Yerli müşteri mart ayında alışverişe dönmekle birlikte turiste satışlar geçen yıla göre daha zayıf gidiyor. Her şeye rağmen önümüzdeki aylar için umutluyuz. Ülkemizde turizm sezonunun en az 2022’deki kadar canlı geçeceğini ve yabancı alışverişinin de katkısıyla yılı ortalamada yüzde 70-80 ciro artışı ile tamamlayacağımızı öngörüyoruz.”
“Deprem bölgesinde bin 500 mağazamızdan yarısı kapandı”
Kahramanmaraş merkezli depremlerde Birleşmiş Markalar Derneği üyesi markaların çalışanlarından 143’ünün hayatlarını kaybettiğini, 242 çalışanın yaralandığını vurgulayan Sinan Öncel, “Bölgede bulunan yaklaşık bin 500 mağazamızdan yarısı kapandı. Deprem etkisiyle şubat ayında ülke genelindeki mağazalarımızın müşteri sayısı, adet satışı ve cirolarında önemli düşüşler oldu.
Ocak ayına oranla şubatta üyelerimizin yüzde 94’ünün müşteri sayısı azaldı. Ortalamada müşteri trafiği yüzde 20 düştü. Yine aynı dönemde üyelerimizin yüzde 86’sının adet satışlarında, yüzde 87’sinin cirolarında gerileme oldu. Ortalamada yüzde 20-25 civarındaki ciro kaybı mart ayında büyük ölçüde toparlanmakla birlikte deprem bölgesinde normale dönüş biraz daha zaman alacak.” ifadelerini kullandı.
Öncel, Birleşmiş Markalar Derneği olarak normalleşebilme için tüm imkanlarını seferber ettiklerini belirterek, şunları söyledi: “İlk günden itibaren gönüllülük temelinde afetzedelerin yardımına koşan üyelerimiz, geçici konut konusunda da önemli katkıda bulundular. Üyelerimizin bağışları ile Hatay ve Kahramanmaraş’ta AFAD’ın belirlediği alanlara konteynerlerimizi sevk ettik. Bir bölümü AFAD’a nakdi bağış olmak üzere toplamda 500 konteyneri afetzedelerimizin kullanımına sunuyoruz.
Afetzedelerin ihtiyaçları zaman içinde değişiklik gösteriyor. Bu süreçte farklı sivil toplum kuruluşları ile ortak projelerimiz olacak. AFAD’ın koordinasyonunda bölge için elimizden gelen her türlü katkıyı vermeye devam edeceğiz.”
